Lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam

Lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam đang là chủ đề được giới đầu tư và kinh tế đặc biệt quan tâm. Việc nâng hạng không chỉ mở ra cơ hội thu hút dòng vốn ngoại mà còn nâng cao tính minh bạch, cải thiện chất lượng doanh nghiệp niêm yết. Cùng Tổ Buôn Chứng Khoán khám phá chi tiết lộ trình, tiêu chí và tác động của quá trình này để nắm bắt cơ hội đầu tư ngay hôm nay!

Thị trường chứng khoán Việt Nam sau hơn 20 năm hình thành đã trở thành kênh huy động vốn quan trọng cho nền kinh tế, với tốc độ tăng trưởng mạnh cả về quy mô và số lượng nhà đầu tư. Tuy nhiên, thị trường vẫn đang ở nhóm cận biên (Frontier Market) và cần tiếp tục cải cách để đáp ứng tiêu chí nâng hạng lên thị trường mới nổi (Emerging Market). Dưới đây là một số khía cạnh quan trọng:

• Quy mô & thanh khoản: Vốn hóa hàng trăm tỷ USD, thanh khoản cải thiện rõ rệt trong giai đoạn gần đây.
• Cơ cấu nhà đầu tư: Nhà đầu tư cá nhân chiếm đa số, trong khi tỷ trọng nhà đầu tư tổ chức và dòng vốn ngoại còn hạn chế.
• Khung pháp lý & room ngoại: Một số ngành vẫn bị giới hạn tỷ lệ sở hữu nước ngoài, gây trở ngại cho việc thu hút vốn ngoại.
• Hạ tầng giao dịch: Chu kỳ thanh toán T+2, hệ thống KRX đang được triển khai để hiện đại hóa.
• Quản trị & minh bạch: Doanh nghiệp niêm yết ngày càng cải thiện báo cáo, nhưng vẫn cần nâng chuẩn minh bạch và quản trị theo thông lệ quốc tế.

Trong lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam, quốc gia cần đáp ứng hàng loạt tiêu chí khắt khe do các tổ chức xếp hạng lớn như FTSE Russell và MSCI đề ra. Các tiêu chí này chủ yếu xoay quanh mức độ phát triển, khả năng tiếp cận cũng như tính minh bạch của thị trường, qua đó quyết định khả năng chuyển từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi.

2.1. Nâng hạng thị trường FTSE Russell

FTSE Russell sử dụng hệ thống tiêu chí cụ thể để đánh giá khả năng nâng hạng của một quốc gia. Các tiêu chí được phân loại thành nhóm “Đạt” hoặc “Chưa đạt” dựa trên thực tiễn vận hành thị trường.

2.2. Nâng hạng thị trường MSCI

MSCI đánh giá khả năng nâng hạng dựa trên hai trụ cột: phát triển kinh tế và khả năng tiếp cận thị trường. Các tiêu chí này khắt khe hơn FTSE và thường được theo dõi sát sao trong quá trình xem xét nâng hạng.

2.3. Tạm kết về việc Việt Nam đáp ứng tiêu chí nâng hạng thị trường

Nhìn chung, Việt Nam đã có nhiều tiến bộ trong việc đáp ứng các tiêu chí nâng hạng của FTSE Russell và MSCI, đặc biệt về quy mô, thanh khoản và quyết tâm cải cách hạ tầng giao dịch. Tuy nhiên, vẫn còn những rào cản quan trọng như giới hạn sở hữu nước ngoài, tính minh bạch thông tin và cơ chế thanh toán. Đây sẽ là những yếu tố then chốt cần được tháo gỡ nếu Việt Nam muốn sớm đạt mục tiêu trở thành thị trường mới nổi.

3.1. Năm 2025

Năm 2025 đánh dấu bước khởi đầu quan trọng trong lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam khi Chính phủ chính thức phê duyệt Đề án nâng hạng. Đây là giai đoạn nền tảng nhằm tạo hành lang pháp lý và định hướng cải cách, qua đó chuẩn bị cho các bước chuyển mình mạnh mẽ trong giai đoạn tiếp theo.

• 9/2025: Chính phủ phê duyệt Đề án nâng hạng (Quyết định 2014/QĐ-TTg).
• Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước triển khai.
• Quý 4/2025: Tập trung đáp ứng tiêu chí FTSE:
  • Gỡ bỏ yêu cầu ký quỹ trước.
  • Minh bạch hóa room ngoại, đơn giản thủ tục mở tài khoản.
  • Cải thiện công bố thông tin và quy trình tiếp cận thị trường.

3.2. Năm 2026

Trong lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam, năm 2026 được xem là bước ngoặt khi hệ thống hạ tầng mới (KRX) vận hành ổn định, đồng thời Việt Nam có thể được FTSE công nhận nâng hạng. Đây cũng là năm khởi động cơ chế CCP và thử nghiệm các công cụ mới nhằm nâng cao tính an toàn và đa dạng của thị trường.

• Ổn định hạ tầng giao dịch và hệ thống KRX.
• Kết nối STP giữa công ty chứng khoán và ngân hàng lưu ký.
• Giảm rủi ro kỹ thuật khi dòng vốn lớn tham gia.
• FTSE chính thức nâng hạng Việt Nam lên thị trường mới nổi thứ cấp.
• Triển khai cơ chế CCP cho thị trường cơ sở:
  • Vận hành trung tâm bù trừ thanh toán.
  • Giảm rủi ro đối tác, nâng chuẩn an toàn cho nhà đầu tư.

3.3. Giai đoạn 2026–2027

Giai đoạn 2026–2027 trong lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam nhấn mạnh vào việc đa dạng hóa sản phẩm và nâng cao chuẩn mực quản trị doanh nghiệp. Đây là bước đi cần thiết để tăng sức hấp dẫn cho thị trường và tiệm cận các tiêu chuẩn quốc tế.

• Thí điểm công cụ và sản phẩm mới:
  • Cho phép giao dịch vay mượn và bán khống có kiểm soát.
  • Phát triển thêm sản phẩm phái sinh hỗ trợ thị trường.
• Chuẩn hóa báo cáo và quản trị doanh nghiệp:
  • Áp dụng chuẩn mực IFRS cho doanh nghiệp niêm yết.
  • Nâng cao yêu cầu minh bạch, kiểm toán, quản trị.

3.4. Giai đoạn 2027–2028

Trong lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam, giai đoạn 2027–2028 tập trung mở rộng quy mô và tính thanh khoản. Việc đẩy mạnh cổ phần hóa và khuyến khích IPO sẽ giúp gia tăng số lượng doanh nghiệp niêm yết, đồng thời tạo tiền đề cho việc tiếp cận MSCI.

• Đẩy mạnh cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước.
• Khuyến khích tập đoàn lớn niêm yết để tăng thanh khoản và quy mô.

3.5. Giai đoạn 2028–2029

Đây là giai đoạn bản lề trong lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam với mục tiêu chuẩn bị cho MSCI. Việt Nam cần tích cực đối thoại và hoàn thiện các yêu cầu cuối cùng để lọt vào Watchlist, qua đó tiến gần hơn tới việc chính thức nâng hạng theo chuẩn quốc tế.

• Tích cực đối thoại với MSCI để vào Watchlist.
• Hoàn thiện yêu cầu về quyền sở hữu và thủ tục vốn.

3.6. Năm 2030

Năm 2030 là cột mốc quan trọng nhất trong lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam, khi thị trường được kỳ vọng sẽ chính thức trở thành “thị trường mới nổi” theo MSCI. Điều này mở ra cơ hội thu hút dòng vốn khổng lồ từ các quỹ toàn cầu, gia tăng sức cạnh tranh và vị thế của Việt Nam trên bản đồ tài chính quốc tế.

• MSCI chính thức nâng hạng thị trường Việt Nam.
• Trở thành thị trường mới nổi theo MSCI.
• Thu hút mạnh dòng vốn chủ động và thụ động từ quỹ toàn cầu.

3.7. Đánh giá chung về lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam

Tổng thể, lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam trải dài từ 2025 đến 2030 với nhiều cải cách quan trọng về hạ tầng, sản phẩm, và quản trị. Mỗi giai đoạn đều đóng vai trò then chốt trong việc đáp ứng tiêu chí của FTSE và MSCI, từ đó mở ra cơ hội thu hút dòng vốn quốc tế. Nếu thực hiện đúng tiến độ, Việt Nam không chỉ được nâng hạng mà còn nâng cao vị thế trên bản đồ tài chính toàn cầu.

Để Việt Nam nâng hạng thị trường chứng khoán, cần đồng bộ nhiều giải pháp từ hạ tầng kỹ thuật, pháp lý, đến minh bạch thông tin và mở rộng cơ hội cho nhà đầu tư nước ngoài. Đây không chỉ là điều kiện để đạt chuẩn FTSE và MSCI, mà còn giúp thị trường vận hành an toàn, hiệu quả và tiệm cận các chuẩn mực quốc tế.

• Hoàn thiện hạ tầng giao dịch: Triển khai và ổn định hệ thống KRX, bảo đảm xử lý giao dịch nhanh và an toàn.
• Tăng quyền tiếp cận cho nhà đầu tư nước ngoài: Nới lỏng hoặc xóa bỏ giới hạn sở hữu nước ngoài (FOL) ở nhiều ngành.
• Minh bạch hóa thông tin: Doanh nghiệp niêm yết phải công bố báo cáo tài chính và thông tin quan trọng bằng tiếng Anh.
• Cải cách pháp lý: Hoàn thiện khung pháp luật đồng bộ, bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư thiểu số.
• Đa dạng hóa sản phẩm tài chính: Triển khai giao dịch T+0, bán khống có kiểm soát, sản phẩm phái sinh và các công cụ mới.
• Chuẩn hóa báo cáo & quản trị doanh nghiệp: Áp dụng IFRS, nâng chuẩn kiểm toán, tăng tính minh bạch.
• Thúc đẩy cổ phần hóa và IPO: Tăng số lượng và quy mô doanh nghiệp niêm yết, nâng free-float để cải thiện thanh khoản.
• Tự do hóa dòng vốn và ngoại hối: Đơn giản hóa thủ tục chuyển vốn, tạo điều kiện cho dòng vốn ra vào linh hoạt.

Dưới đây là những thắc mắc phổ biến xoay quanh lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam mà Tổ Buôn Chứng Khoán đã tổng hợp nhằm giúp nhà đầu tư và độc giả hiểu rõ hơn về khái niệm, điều kiện cũng như tác động của quá trình này.

5.1. Nâng hạng thị trường chứng khoán là gì?

Nâng hạng thị trường chứng khoán là việc các tổ chức quốc tế như FTSE Russell hay MSCI công nhận thị trường của một quốc gia chuyển từ cận biên lên mới nổi. Đây là dấu mốc khẳng định sự phát triển về quy mô, tính minh bạch và khả năng tiếp cận của thị trường đối với nhà đầu tư toàn cầu.

5.2. Điều kiện nâng hạng thị trường chứng khoán là gì?

Để được nâng hạng, thị trường cần đạt các tiêu chí khắt khe về hạ tầng giao dịch, cơ chế thanh toán – bù trừ, khả năng tiếp cận cho nhà đầu tư nước ngoài, cùng với tính minh bạch thông tin. Ngoài ra, khung pháp lý và cơ chế bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư cũng phải tiệm cận chuẩn mực quốc tế.

5.3. Khi nào nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam?

Theo lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam dự kiến  được FTSE Russell nâng hạng vào năm 2026. Với MSCI, mục tiêu lọt vào danh sách theo dõi giai đoạn 2028–2029 và đạt chính thức thị trường mới nổi vào năm 2030 đang được kỳ vọng.

5.4. Nhà đầu tư nhận được gì khi nâng hạng thị trường?

Khi Việt Nam được nâng hạng, nhà đầu tư sẽ được hưởng lợi từ dòng vốn ngoại dồi dào, thanh khoản thị trường cải thiện mạnh mẽ. Đồng thời, sự đa dạng sản phẩm tài chính và môi trường minh bạch hơn cũng mở ra nhiều cơ hội đầu tư bền vững và an toàn hơn.

Tổng kết lại, lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam trong giai đoạn 2025–2030 là một quá trình cải cách toàn diện, từ hạ tầng giao dịch, khung pháp lý, đến minh bạch thông tin và mở rộng cơ hội cho nhà đầu tư nước ngoài. Nếu được triển khai đúng tiến độ, Việt Nam không chỉ đáp ứng tiêu chí của FTSE Russell và MSCI mà còn gia tăng sức hút với dòng vốn quốc tế, nâng cao thanh khoản và vị thế trên bản đồ tài chính toàn cầu. Đây sẽ là bước ngoặt quan trọng, đưa thị trường chứng khoán Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn hơn cho cả nhà đầu tư trong và ngoài nước.