Vì sao Nâng hạng thị trường Chứng khoán nhưng Khối Ngoại vẫn bán ròng?

Thị trường chứng khoán Việt Nam đang ở trong một giai đoạn đầy nghịch lý. Trong khi nhà đầu tư trong nước hân hoan trước viễn cảnh nâng hạng thị trường chứng khoán lên thị trường mới nổi của FTSE, thì khối ngoại bán ròng với quy mô kỷ lục, tạo ra câu hỏi lớn: Tại sao dòng vốn ngoại lại tháo chạy trước một tin tức tốt như vậy và liệu dòng tiền ngoại có quay trở lại?

Bài viết này sẽ đánh giá những lý do thực sự đằng sau làn sóng bán ròng và đưa ra dự báo chi tiết về sự trở lại của dòng vốn tỷ đô sau khi Việt Nam chính thức được nâng hạng.

A. Khối ngoại bán ròng kỷ lục trong khi TTCK Việt Nam chờ nâng hạng

Trong khi chỉ số VN-Index liên tục chinh phục các đỉnh cao mới nhờ sự lạc quan về việc nâng hạng FTSE, các nhà đầu tư nước ngoài lại có hành động trái ngược. Đỉnh điểm là trong tháng 8/2025, khối ngoại đã bán ròng hơn 42.000 tỷ đồng.

Tuy nhiên, đây không phải là dấu hiệu cho thấy tiềm năng của TTCK Việt Nam bị suy giảm. Ngược lại, đây là một phản ứng có thể dự báo trước, xuất phát từ nhiều yếu tố mang tính toàn cầu và cấu trúc thị trường.

>> Xem thêm: Điều kiện nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam

B. 4 Lý do thực sự đằng sau làn sóng bán ròng của khối ngoại

1. Áp lực vĩ mô toàn cầu và chênh lệch lãi suất

Chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) vẫn duy trì lãi suất USD ở mức cao, tạo ra sức hấp dẫn cho các tài sản an toàn. Với hàng nghìn tỷ USD đang nằm trong các quỹ thị trường tiền tệ Mỹ, việc dòng tiền ngoại tạm thời rút khỏi các thị trường rủi ro hơn như Việt Nam để tìm đến “hầm trú ẩn” an toàn là điều dễ hiểu. Hơn nữa, đồng USD mạnh lên cũng gây áp lực tỷ giá, làm giảm lợi nhuận của nhà đầu tư nước ngoài khi quy đổi từ VND.

2. Chốt lời theo chiến lược “Mua tin đồn, bán sự thật”

VN-Index đã tăng trưởng ấn tượng 37-40% để đón đầu thông tin nâng hạng thị trường chứng khoán. Điều này có nghĩa là phần lớn tin tốt đã được phản ánh vào giá. Các nhà đầu tư đã mua vào từ sớm đang hiện thực hóa lợi nhuận. Đây là một hành động quản trị rủi ro kinh điển: bán ra trước khi tin tức chính thức được công bố để khóa lợi nhuận và tránh rủi ro nếu việc nâng hạng bị trì hoãn.

3. Tái cơ cấu bắt buộc của các quỹ thị trường cận biên

Việt Nam hiện đang chiếm tỷ trọng rất lớn (khoảng 36%) trong chỉ số FTSE Frontier Index (chỉ số các thị trường cận biên). Khi Việt Nam được nâng hạng FTSE lên thị trường mới nổi, các quỹ đầu tư theo chỉ số thị trường cận biên này bắt buộc phải bán ra cổ phiếu Việt Nam để tuân thủ quy tắc của quỹ. Đây là một hành động bán mang tính cơ học, không phải là một đánh giá tiêu cực về thị trường. Quá trình này phải bắt đầu từ sớm để tránh gây xáo trộn, dẫn đến tình trạng khối ngoại bán ròng kéo dài.

4. Rào cản còn lại từ tiêu chuẩn của MSCI

Mặc dù Việt Nam đã đáp ứng các tiêu chí của FTSE, nhưng tiêu chuẩn để vào rổ chỉ số MSCI Emerging Markets lại khắt khe hơn. Các vấn đề như giới hạn sở hữu nước ngoài (room ngoại), các quy định về ngoại hối vẫn là những rào cản. Đối với các nhà đầu tư tổ chức lớn và dài hạn, họ cần một lộ trình cải cách toàn diện hơn, bao gồm cả việc đáp ứng tiêu chí của MSCI. Sự thận trọng này góp phần làm trầm trọng thêm xu hướng bán ròng hiện tại.

C. Dòng tiền ngoại có quay trở lại sau khi được FTSE nâng hạng?

Câu trả lời là gần như chắc chắn CÓ, nhưng sẽ diễn ra theo một lộ trình hai giai đoạn rõ rệt.

Giai đoạn 1: Dòng vốn thụ động từ các quỹ ETF (Dự kiến 1-2 tỷ USD)
Sau khi thông báo nâng hạng chính thức, sẽ có một độ trễ khoảng 6 tháng trước khi có hiệu lực. Bắt đầu từ khoảng tháng 3-4/2026, các quỹ ETF và quỹ thụ động theo chỉ số thị trường mới nổi của FTSE sẽ bắt buộc phải mua vào cổ phiếu Việt Nam. Đây là dòng vốn cơ học, không tùy ý, ước tính từ 1 đến 2 tỷ USD. Dòng vốn này sẽ tạo ra một lực đỡ vững chắc cho thị trường.

Giai đoạn 2: Làn sóng vốn chủ động có chọn lọc (Dự kiến 5-8 tỷ USD)
Theo sau dòng vốn thụ động là một làn sóng vốn ngoại lớn hơn rất nhiều từ các quỹ đầu tư chủ động. Việc nâng hạng thị trường chứng khoán sẽ đặt Việt Nam vào “bản đồ” đầu tư của họ, buộc họ phải đánh giá và phân bổ vốn. Dòng tiền này có thể lên tới 5-8 tỷ USD , nhưng sẽ phụ thuộc vào sự ổn định của kinh tế toàn cầu và các yếu tố nền tảng của Việt Nam như tăng trưởng GDP, lợi nhuận doanh nghiệp và định giá P/E hấp dẫn.

D. Cổ phiếu nào sẽ hưởng lợi lớn nhất từ dòng vốn ngoại?

Dòng tiền ngoại sẽ không chảy đều khắp thị trường mà tập trung chủ yếu vào các cổ phiếu blue – chip có vốn hóa lớn, thanh khoản cao, thuộc rổ VN30 và còn “room” cho nhà đầu tư nước ngoài. Đây là những cổ phiếu duy nhất đủ sức hấp thụ dòng vốn hàng tỷ USD.

>> Xem thêm: Tất tần tật về nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam 2025

Kết luận: Kiên nhẫn là chìa khóa cho nhà đầu tư

Hiện tượng khối ngoại bán ròng không phải là tín hiệu tiêu cực mà là một bước đi hợp lý và mang tính kỹ thuật trong quá trình tái cơ cấu danh mục toàn cầu trước thềm nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam.

Khi Việt Nam chính thức được FTSE nâng hạng, sự trở lại của dòng tiền ngoại là điều chắc chắn. Tuy nhiên, Tổ Buôn Chứng Khoán khuyến nghị nhà đầu tư cần kiên nhẫn, bởi dòng vốn sẽ không đổ vào ồ ạt ngay lập tức mà theo từng giai đoạn. Với nền tảng kinh tế vĩ mô vững chắc và tăng trưởng lợi nhuận doanh nghiệp ấn tượng, TTCK Việt Nam vẫn là một điểm đến đầy hứa hẹn cho dòng vốn đầu tư dài hạn trong tương lai.